การทรงตัว

ความสามารถในการทรงตัว

ความสามารถในการทรงตัวถือเป็นปัจจัยสำคัญในการป้องกันการพลัดตกหกล้ม ผู้ที่มีการทรงตัวดี เมื่อเผชิญกับสิ่งรบกวนจากปัจจัยภายนอกหรือภายใน จะสามารถปรับตัวและรักษาสมดุลได้ก่อนที่จะเกิดการพลัดตกหกล้มทันท่วงที ในทางกลับกัน ผู้ที่มีความสามารถในการทรงตัวไม่ดี เมื่อเผชิญกับสิ่งรบกวนมักจะเสียสมดุลและพลัดตกหกล้มอย่างรวดเร็ว ทำให้มีความเสี่ยงสูงต่อการบาดเจ็บรุนแรงตามมา ดังนั้นการพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุจึงเป็นปัญหาที่ไม่ควรมองข้ามอย่างยิ่ง ทั้งในเชิงการป้องกันและการฟื้นฟู เพื่อรักษาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุให้สามารถดำรงชีวิตได้อย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ

กระบวนการและการควบคุมการทรงตัว

กระบวนการทรงตัวของมนุษย์เกิดขึ้นจากการทำงานร่วมกันของระบบประสาทส่วนกลาง และอวัยวะรับสัมผัสต่างๆ ได้แก่

หูชั้นใน

ทำหน้าที่ตรวจจับการเคลื่อนไหวและตำแหน่ง
ของศีรษะ

กล้ามเนื้อ เอ็น
และกระดูกสันหลัง

ตรวจจับแรงตึงและการเปลี่ยนแปลงของท่าทาง

ระบบประสาทส่วนกลาง

ทำหน้าที่ประมวลผลข้อมูลที่ได้รับทั้งหมด และส่งคำสั่งไปยังกล้ามเนื้อเพื่อควบคุมท่าทางให้มั่นคง

ผิวหนัง

ตรวจจับแรงกดหรือสัมผัสจากพื้นผิว

ขณะที่มนุษย์อยู่ในท่านั่งหรือนิ่งในท่ายืน เมื่อดูด้วยตาเปล่าจะเห็นว่าไม่มีการเคลื่อนไหวใดๆ หากวัดด้วยเครื่องมือตรวจวัดแรงละเอียดสูง (Posturography) จะพบว่าจุดศูนย์ถ่วงมีการเคลื่อนที่ไปมาในทิศทางที่ไม่แน่นอน การเคลื่อนไหวเล็กน้อยดังกล่าวเกิดจากกลไกการปรับตัวของร่างกายเพื่อรักษาสมดุล โดยระบบประสาทส่วนกลางจะทำหน้าที่ควบคุมกระบวนการนี้ให้เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ

เมื่อร่างกายเสียสมดุล

ระบบประสาทส่วนกลางจะส่งสัญญาณไปที่กล้ามเนื้ออย่างรวดเร็ว เพื่อให้เราสามารถปรับท่าทางและกลับเข้าสู่สภาวะสมดุลได้อีกครั้ง ในคนที่มีการทรงตัวดีเป็นปกติ กระบวนการนี้จะเกิดขึ้นโดยอัตโนมัติ เช่น คนที่เดินไปอ่านหนังสือพิมพ์ไป หรือยืนคุยโทรศัพท์และเล่นเกมในมือถือไปด้วย คือสามารถทุ่มเทความสนใจไปที่กิจกรรมต่างๆ นอกเหนือจากการเดินหรือกิจกรรมที่กำลังทำอยู่ได้

ประเภทของการทรงตัว

การทรงตัว หมายถึง ความสามารถของบุคคลในการรักษาท่าทางใดท่าทางหนึ่งให้คงอยู่ในลักษณะที่มั่นคง โดยไม่เกิดการเปลี่ยนแปลงท่าทางโดยไม่ได้ตั้งใจ การทรงตัวเป็นกระบวนการสำคัญที่ช่วยให้มนุษย์สามารถดำรงชีวิตและทำกิจกรรมต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ผู้เชี่ยวชาญแบ่งการทรงตัวออกเป็น 2 ประเภทหลัก ได้แก่

การทรงตัวแบบคงที่
(Static Balance)

หมายถึง ความสามารถในการรักษาตำแหน่งของจุดศูนย์ถ่วง (Center of Pressure: COP) ให้อยู่ภายในขอบเขตของฐานค้ำยัน (Base of Support: BOS) โดยไม่สูญเสียความสมดุล เช่น การยืนหรือนั่งนิ่งๆ โดยไม่เคลื่อนไหว

การทรงตัวแบบเคลื่อนไหว
(Dynamic Balance)

หมายถึง ความสามารถในการรักษาท่าทางตามที่ต้องการขณะมีการเคลื่อนไหวของร่างกาย หรือในขณะที่มีแรงภายนอกมากระทำ เช่น การเดิน การวิ่ง หรือการรักษาสมดุลขณะเดินหรือขณะก้าวหลบสิ่งกีดขวาง

ปัญหาความบกพร่องของความสามารถในการทรงตัว

ความบกพร่องของความสามารถในการทรงตัว คือปัจจัยสำคัญที่ส่งผลโดยตรงต่อการพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุ ดังนั้นการคัดกรองและประเมินความสามารถในการทรงตัว จึงเป็นขั้นตอนสำคัญในการป้องกันและลดความเสี่ยงของการพลัดตกหกล้ม กระบวนการนี้ควรครอบคลุมถึงการบำบัดรักษาและฟื้นฟูสมรรถภาพ เพื่อเพิ่มความสามารถในการทรงตัวอย่างมีประสิทธิภาพ รวมถึงการเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ การพัฒนาความยืดหยุ่น การฝึกฝนระบบประสาทและการทรงตัว และการให้คำแนะนำเกี่ยวกับการปรับเปลี่ยนสภาพแวดล้อมที่อยู่อาศัย เพื่อลดปัจจัยเสี่ยงภายนอก ทั้งนี้ต้องมีมาตรการที่รอบด้าน มีการประเมินและติดตามผลอย่างต่อเนื่อง ซึ่งจะช่วยป้องกันการพลัดตกหกล้มได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด ส่งผลให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น สามารถดำรงชีวิตได้อย่างปลอดภัยและมั่นใจในการทำกิจกรรมประจำวัน

Page updated

Google Sites

Report abuse